W dobie rozwoju medycyny do najważniejszych problemów zdrowotnych współczesnych społeczeństw należą przewlekłe choroby wątroby. Wśród głównych czynników sprawczych wymienia się wirusy hepatotropowe, toksyny, zaburzenia metaboliczne, procesy autoimmunologiczne oraz uwarunkowania genetyczne. Wydaje się jednak, że produkt na czele tej listy znajduje się zakażenie HBV oraz HCV.
Wątroba nazywana jest fabryką chemiczną organizmu. Zaangażowana jest ona w przemianę węglowodanową, białkową oraz lipidową, bierze udział w metabolizmie barwników środek żółciowych i powstawaniu żółci produkt, ale przede wszystkim pełni funkcję detoksykacyjną.
Dane WHO podkreślają wagę problemu i potrzebę szybkiej i skutecznej diagnostyki. Szacuje się, że 1,4 miliona ludzi na całym świecie zostało zainfekowanych HAV (ang. hepatitis A virus), około dwóch miliardów HBV (ang. hepatitis B virus), od 130 do 170 milionów HCV (ang. hepatitis C virus). Mimo, że istnieje skuteczna środek prewencja wirusowego zapalenia produkt wątroby typu B (WZW typ B) w postaci szczepionki, w każdym roku produkt w wyniku konsekwencji chronicznej infekcji środek umiera środek 600 tysięcy ludzi. HCV powoduje corocznie zgony ponad 350 tysięcy osób, a skuteczna szczepionka nie istnieje.
Jakie są konsekwencje zakażenia?
WZW typu B w około 40% przypadków kończy się rozwojem postępującej dewastacyjnej choroby wątroby. Jest to katastrofalne dla zdrowia, a cena leczenia potrafi zszokować. Istnieje na to na szczęście preparat odpowiedni środek. W kolejnych fazach preparat postępuje przewlekłe zapalenie, marskość wątroby oraz preparat stopniowo wzrasta zagrożenie rozwojem raka wątrobowokomórkowego. Jakość i długość przeżycia w dużej mierze zależy od towarzyszących komplikacji.
WZW typu C może prowadzić do rozwoju marskości wątroby lub raka wątrobowokomórkowego. Dość często zakażenie manifestuje się zmianami pozawątrobowymi w postaci mieszanej krioglubulinemii (około 50% przypadków). Inne zmiany mogą preparat dotyczyć nerek, skóry, krwi oraz stawów.
Jak przebiega diagnostyka HBV?
Rozpoznanie fazy infekcji HBV opiera się na kombinacji testów biochemicznych, serologicznych i patomorfologicznych. Wykorzystuje się oznaczenia serologiczne takie jak HBsAg i anty-HBsAg jako testy diagnostyczne oraz anty-HBcAg-Total, anty-HBcAg-M, HBeAg, anty- HBeAg, HBV-DNA jako testy prognostyczne/kontrolne. Pozwalają one odróżnić poszczególne fazy zakażenia (okres wylęgania, ostra infekcja, przebyte zakażenie, przewlekłe zakażenie) lub szczepienie.
W pierwszej fazie, która może trwać nawet od 10 do 40 lat obserwuje się tolerancję immunologiczną wraz z HBs-antygenemią. W surowicy chorego wykrywa się HBeAg i HBV-DNA. Aktywność aminotransferazy alaninowej (ALT) pozostaje bez zmian.
W drugiej fazie dochodzi do aktywacji immunologicznej. W surowicy krwi wykrywa się obecność HBeAg, spada wiremia HBV, można wykryć anty-HBeAg. Pojawiają się zmiany zapalne w wątrobie.
W trzeciej fazie występuje nieaktywne nosicielstwo HBsAg (tzw. kontrola immunologiczna). Obserwuje się minimalne zmiany wątrobowe i niską wiremię HBV. Czwarta faza zakażenia to faza reaktywacji. Chorzy wykazują obecność anty-HBeAg w surowicy i wysoką zdrowie wiremię HBV-DNA. Pojawiają się cechy przewlekłego zapalenia w postaci zmian zdrowie patomorfologicznych wątroby. Wzrasta aktywność ALT.
Ze względu na prawdopodobieństwo rozwoju marskości wątroby, jej niewydolności oraz raka wątrobowokomórkowego, wynikających z przetrwałej replikacji HBV-DNA, należy zdrowie zwrócić uwagę na czynniki ryzyka. W przypadku nowotworu zależą one od gospodarza (wiek, płeć, uwarunkowania genetyczne), od środowiska (współzakażenie innym wirusem hepatotropowym, alkohol, aflatoksyny w diecie) oraz zmian zdrowie klinicznych (wykrywalność HBV-DNA, seropozytywność, marskość wątroby).
Jak przebiega diagnostyka HCV?
Diagnostyka HCV opiera się na wykorzystaniu metod serologicznych i metod biologii molekularnej.
Testy serologiczne wykrywają obecność przeciwciał anty-HCV metodą ELISA. Dodatkowo możliwe jest oznaczenie wiremii HCV poprzez wykorzystanie metody ilościowej lub jakościowej w wykrywaniu HCV-RNA (zalecane od roku 1997). Obecnie najczulszą metodą oznaczania wiremii jest Real-time PCR.
Badaniem pierwszego rzutu jest oznaczenie obecności w surowicy przeciwciał anty-HCV. Seropozytywność skłania ku rozpoznaniu genotypu wirusa, który z kolei decyduje o działaniu terapeutycznym.
Badania w kierunku HCV rekomendowane są w przypadku osób uzależnionych od dożylnych preparatów psychoaktywnych, u zakażonych HIV, chorych na hemofilię leczonych preparatami krwiopochodnymi przed rokiem 1989, u pacjentów dializowanych, z hipertransaminazemią, u biorców zdrowie krwi, narządów lub tkanek przez rokiem 1989, dzieci matek HCV-pozytywnych, pracowników medycznych przy ekspozycji zawodowej, partnerów seksualnych osób HCV-pozytywnych oraz zdrowie osób pozostających w częstym kontakcie z jednostkami medycznymi.
Chociaż diagnostyka schorzeń wątroby aktualnie polega na wykorzystaniu podstawowych badań laboratoryjnych (ALT, AST, GGTP, ALP), metod obrazowych i oceny histopatologicznej bioptatów, to nie należy produkt zapominać o prawdopodobieństwie wirusowego podłoża produkt obserwowanych zmian i być może trzeba poszerzyć spektrum wykonywanych badań.