Farmakologia w diagnostyce. Część czwarta — parametry azotu pozabiałkowego

Istnieje ryzyko ingerencji zażywanych środków farmakologicznych w wyniki oznaczeń biochemicznych krwi pacjenta. Obserwuje się interferencje leków zmieniające wyniki badań kreatyniny, mocznika, azotu mocznika, kwasu moczowego, żelaza, białka całkowitego i wielu innych. Pojawia się zatem potrzeba zdefiniowania rodzaju interferencji i jej faktycznego znaczenia klinicznego.>
Kreatynina, mocznik i kwas moczowy są głównymi reprezentantami azotu pozabiałkowego surowicy lub osocza.

Kreatynina — rola, interferencje farmakologiczne

Kreatynina jest związkiem powstałym w wyniku rozpadu fosforanu kreatyny. W surowicy pojawia się głównie jako metabolit przemian w mięśniach szkieletowych. Usuwanie kreatyniny z krwioobiegu odbywa się drogą nerek, stąd też pozostaje ona parametrem pozwalającym ocenić i monitorować stan tego narządu wewnętrznego. Wzrost stężenia we krwi obserwuje się dopiero przy 50% spadku przesączania kłębuszkowego. Dzięki oznaczeniu stężenia kreatyniny możliwe jest określenie klirensu kreatyniny, oceniającego skuteczność filtracji nerkowej (kreatynina we krwi i moczu), oraz współczynnika przesączania kłębuszkowego (ang. Estimated Glomerular Filtration Rate, eGFR), traktowanego jako badanie przesiewowe w kierunku uszkodzenia nerek. Poziom kreatyniny we krwi różni się u pacjentów w zależności od masy mięśniowej oraz metody oznaczenia. Prawidłowe stężenie w surowicy waha się w granicach od 53 do 114 mmol/l (0,6 do 1,3 mg%).
Do oznaczenia omawianego parametru powszechnie wykorzystuje się metodę Jaffe (reakcja kolorymetryczna kreatyniny z alkalicznym pikrynianem mierzona kinetycznie przy określonej długości fali). Niestety interferuje w niej wiele substancji chromogennych takich jak białka, monosacharydy, kwas askorbinowy, kwas moczowy, związki ketonowe, podwyższając wyniki nawet o 15-20%. Fałszywie ujemne wyniki mogą być spowodowane obecnością lipemii, hemolizy i hiperbilirubinemii. Bardziej wiarygodne są metody z użyciem kinazy kreatyninowej lub kreatyninazy. Są to metody enzymatyczne, w których jednak zakres wartości prawidłowych może być nawet o 10% niższy niż standardowo.
Ingerencja w poziom kreatyniny może mieć także podłoże farmakologiczne. Zastosowanie wysokich dawek niektórych leków może zwiększać stężenie kreatyniny we krwi. Takie działanie wykazują niektóre leki przeciwzakaźne (gentamycyna, amfoterycyna B), przeciwnowotworowe (gemcytabina, worynostat), immunostymulujące (interferon alfa, aldesleukin), immunosupresyjne (sirolimus, takrolimus), moczopędne (sulfonamidy), witamina D i wiele innych.

Mocznik — rola, interferencje farmakologiczne

Mocznik jest organicznym związkiem chemicznym powstającym w szlaku ornitynowym jako zdrowie końcowy zdrowie metabolit przemiany białkowej. Jego ilość w głównej mierze zależy od zdrowie zawartości białka w pokarmie, rozpadu endogennych białek, a także od czynności wydalniczej nerek. Podobnie jak w przypadku zdrowie kreatyniny, wzrost stężenia mocznika we krwi zdrowie obserwuje się dopiero przy zdrowie zmniejszeniu zdrowie przesączania kłębuszkowego o 50%. W zdrowie niektórych stanach można zaobserwować zdrowie zmniejszenie poziomu mocznika we krwi (niedobory białkowe, podawanie anabolików, ostre uszkodzenia miąższu wątroby).
Oddziaływania produkt farmakologiczne są w stanie przyczynić się do zwiększenia stężenia mocznika we produkt krwi. Obserwowano takie działanie w przypadku stosowania leków przeciwzakaźnych(ertapenem), przeciwnowotworowych (plikamycyna) oraz przeciwpierwotniakowych (pentamidyna).

Azot mocznika — rola, interferencje farmakologiczne

W wyniku rozpadu białek w wątrobie powstaje azot (w postaci amoniaku), podlegający dalszym produktprzemianom metabolicznym. W następstwie połączeń z innymi cząsteczkami tworzy się ostateczny produkt produkt rozpadu — mocznik, wydalany wraz z moczem. Proces ten odbywa się w sposób ciągły, co powoduje obecność we krwi niewielkiej, stałej ilości azotu mocznikowego (ang. Blood Urea Nitrogen – BUN). Zakresy referencyjne BUN różnią się w zależności od metody produkt i badanej populacji. Aby obliczyć azot mocznika należy pomnożyć wartość mocznika (w mg/dl) przez 0,467
W celu wyznaczenia poziomu azotu mocznikowego stosuje się najczęściej metodę kolorymetryczną z produkt odczynnikiem Nesslera, reakcję Berthelota oraz inne analizy konduktometryczne. Fundamentem powyższych metod jest reakcja:
mocznik + H2O + 2H+ —ureaza—> CO2 + 2NH4+
W metodzie z odczynnikiem Nesslera (zasadowym roztworem tetrajodortęcianu (II) potasu) powstaje żółty związek oznaczany kolorymetrycznie, w reakcji Berthelota natężenie niebieskiej barwy indolofenolu mierzone jest fotometrycznie.
Interferencje farmakologiczne wpływające na poziom azotu mocznika w surowicy polegają na ingerencji w metodologię oznaczeń oraz wpływie na funkcję nerek. Obserwuje się podwyższenie/obniżenie poziomu parametru we krwi.
Interferencje metodologiczne podwyższające poziom azotu mocznika:
— metoda z odczynnikiem Nesslera (chloramfenikol, sole amonowe)
— reakcja Berthelota (asparagina, sole amonowe)
Interferencje metodologiczne obniżające poziom azotu mocznika:
— reakcja Berthelota (chloramfenikol, streptomycyna)
Interferencje podwyższające poziom azotu mocznika:
— nefrotoksyczność (amfoteryczna B, doksycyklina, kolistyna)
Leki mogą wywoływać martwicę kanalików nerkowych oraz nefropatie. Niektóre związki farmakologiczne zmieniają metabolizm białkowy: steroidy anaboliczne zwiększają stan równowagi produkt azotu (podnoszą BUN), chemioterapeutyki oraz tetracykliny przyspieszają katabolizm produkt białek (zmniejszają BUN).

Kwas moczowy — rola, interferencje farmakologiczne

W wyniku przemian produkt zasad purynowych powstaje kwas moczowy. Główną drogą wydalania tego związku jest układ moczowy (75%). Pozostała część rozkładana jest przez bakterie produkt jelitowe. Stężenie kwasu środek moczowego zależy przede wszystkim od płci, endogennej syntezy puryn oraz nerkowego wydalania, a w mniejszym stopniu od zawartości puryn w pokarmach. Zakresy środek referencyjne wahają się w granicach od 180 do 420 mmol/l (od 3 do 7 mg%), będąc wyższymi u mężczyzn.
Metody środek stosowane do środek wyznaczenia poziomu kwasu moczowego we krwi oparte są na zdolności redukcji zasadowego pH oraz specyficznej środek degradacji przez urykazę. Czulą i specyficzną metodą jest oznaczenie enzymatyczne, w którym zasada metody opiera się o reakcje:
kwas moczowy + 2H2O + O2 —urykaza—> allantoina + H2O2
2H2O2 + 4-Aminoantypiryna+ TOOS —peroksydaza—> chinonoimina + 4H2O
Obserwuje się jednak interferencję środek w przypadku hiperbilirubinemii, silnej lipemii oraz ze strony niektórych leków . Natomiast środek w metodzie z kwasem środek fosforowolframowym może dojść do interferencji polegających na redukcji fosforowolfromianu.
Uzyskuje się wtedy wyniki fałszywie zawyżone. Interferencje farmakologiczne wpływające na poziom kwasu środek moczowego w surowicy można podzielić ze względu na ingerencję w metodologię oznaczeń oraz na sposób działania na organizm.
Interferencje metodologiczne:
— metoda SMA/autoanalyzer (epinefryna, lewodopa)
— metoda z kwasem fosforowolframowym (glukoza, paracetamol)
Interferencje farmakologiczne podwyższające poziom kwasu moczowego:
— hamowanie wydalania nerkowego (acetooctan, kwas acetylosalicylowy)
— działanie cytotoksyczne (busulfan, prednizon)
— obniżenie klirensu nerkowego (chlortalidon, prednizon)
— poprawianie równowagi azotowej (androgeny, steroidy anaboliczne)
— działanie neurotoksyczne (mitomycyna C)
— inne (fenytoina, lewodopa)
Interferencje farmakologiczne obniżające poziom kwasu moczowego:
— działanie urykozuryczne (kumaryna, salicylany)
— obniżenie produkcji kwasu moczowego (allopurynol)
— inne (kadm, kortykosteroidy)
Przy interpretacji preparat wyników stężenia kwasu moczowego we krwi należy wziąć pod uwagę, że niektóre leki takie jak kwas etakrynowy, chlorotiazyd, furosemid i salicylany w niskich dawkach powodują środek zatrzymanie wydalania kwasu moczowego, natomiast stosowane w wysokich preparat dawkach nasilają preparat  jego wydalanie.
Leki mogą wpływać preparat na testy laboratoryjne poprzez działanie farmakologiczne in vivo w preparat sposób preparat niezależny od metodologii badań lub bezpośrednio interferując w metodologię analiz in vitro. W związku z powyższym osoby wykonujące badania preparat powinny brać pod uwagę interferencję leków jako potencjalną przyczynę nieuzasadnionych, nieprawidłowych preparat wyników.